Basketbol Kuralları

Oyun, 10'ar dakikalık dört periyottan oluşur. Beraberlik durumunda uzatma periyodu oynanır. Her takım ilk üç periyotta ve uzatma periyodunda 2'şer dakikalık bir, dördüncü periyotta iki mola hakkına sahiptir. İkinci ile üçüncü periyot arasında 15 dakikalık devre arası verilir.

Hücum eden takım, kendi sahasını 8 saniye içinde terk etmek, 24 saniye içinde de hücumunu tamamlamak zorundadır, aksi halde top kullanma hakkı rakip takıma geçer.

Oyuncu topla birlikte, top sürme (dribbling), pas atma (passing), şut atma (shooting) aktivitelerini yapma şansına sahiptir. Bir oyuncu top sürerken, topu eline alarak durdurursa, tekrar top sürme şansına sahip değildir; topu istediği yöne ve kişiye pas ya da şut atmak zorundadır.
Her takım 5 kişiden oluşur ve takımların sınırsız oyuncu değişikliği hakkı vardır. Eğer faul hakkını doldurmamışsa, her çıkan oyuncu tekrar oyuna dahil olabilir. Bir takımdaki beş oyuncudan biri ortada (post), ikisi savunma (guard) ve ikiside hücum (forward) oyuncusudur.

Oyunu bir baş hakem ve yardımcı hakem olarak iki hakem yönetir.

Her oyuncu beş faulle oyun dışında kalır, tekrar o maç için oyuna dahil olamaz. Her oyuncunun bireysel olarak yaptığı faul sayısının toplamı, takım faullerini de belirler.

Toplamda dört takım faulüne ulaşan takımın daha sonra yaptığı her faul, karşı takıma serbest atış kullanma hakkı kazandırır.

Hakem tarafından durdurulmadıkça, top potadan veya çemberden dönerse oyun devam eder. Ayrıca, oyuncu sahayı belirleyen çizgilerin dışına temas etmedikçe, top oyun çizgilerinin dışına değmeden havadan saha çizgisinin dışına çıksa dahi, oyuncu topu içeri çevirebilirse de oyun devam eder.

Her sayı atışından sonra veya hakemin düdüğü çalmasının ardından, oyun ve oyun zamanı durur. Sayı yiyen takımın pota gerisindeki çizgi arkasından topu oyuna sokması ile hem zaman hem de oyun tekrar başlar. Oyun içindeki diğer durumlara göre, hakemin gösterdiği yerlerden, top oyuna sokulur.

Üç sayı çizgisi içinden yapılan her başarılı atış iki sayı, üç sayı çizgisi gerisinden yapılan her başarılı atış üç sayı olarak değerlendirilir. Faullerden veya kural ihlallerinden dolayı kazanılan başarılı serbest atışlar bir sayı olarak değerlendirilir.

Oyuncular iki durumda cezalandırılır:

1- Bireysel kural ihlalleri

2- Faul yapılan durumlar. Kural ihlali veya hatası (hatalı yürüme, topun çizgi dışına çıkması, hücum oyuncusunun üç saniyeden fazla post içinde durması v.b) top kullanma hakkını karşı takıma verir. Yapılan bireysel fauller ( itme, çekme, vurma, tutma v.b) ise oyuncunun faul cezası almasını sağladığı gibi faulün yapıldığı yer göz önünde bulundurularak, rakip topu yandan oyuna sokar, ya da serbest atış yapma hakkı kazanır.

Serbest atış hakkı adedi, faulun yapıldığı zaman, yer ve çeşidine göre değişir. Şut atışı sırasında faul yapılmış ve atış sayı olmamışsa, atışı yapan takıma iki serbest atış hakkı verilir. Eğer atış sayı olmuşsa, bir serbest atış hakkı verilir. Bir takım, bir devredeki "takım faul" sınırını geçmiş ve atış sahası dışında faul yapmışsa, o zaman bire-bir denen serbest atış hakkını kullanır. Bu atışta kural, ilk atış sayı olursa, ikinci atış yapma hakkı kazanmaktır. Bire-bir'de ilk atışı kaçıran ikinci atışı yapamaz, top potadan oyun alanına dönerse, oyun devam eder. Teknik faullerde (oyunu geciktirme, sportmenlik dışı davranışlar, hakeme itiraz, izinsiz oyuna girme v.b) iki serbest atış hakkı verilir.

Boyutlar :

Alanın boyutları değişiklik göstermekle birlikte, ideal boyutlar 26 m x 14 m’dir. Oyun alanı bir orta çizgiyle ikiye ayrılır. Bu çizginin tam ortasında, orta yuvarlak denen bir daire çizilidir. Basketbol alanının karşılıklı olarak kısa kenar çizgilerinde birer pota bulunur. Pota, kenar çizgisinden 1,2 metre içeridedir ve 1,8 m x 1,2 m boyutlarında bir sac levhadır. Pota üzerinde, yerden 3,05 metre yükseklikte bir sepet vardır. Sepet, 45 cm çapında demir bir çember ile buna asılı, alt kısmı açık, beyaz bir fileden oluşur. Basketbol elle oynanır ve atılan top yukarıdan çembere girip fileden geçerek aşağıya düşünce sayı olur. Basketbol topunun çevresi yaklaşık 75-78 cm, ağırlığı 600-650 gram kadardır.

İLK BASKETBOL OYUN KURALLARI

1. Tek veya iki el kullanılarak, top istenilen yöne fırlatılabilir.
2. Top, tek veya iki elle, yumruk atmamak kaydıyla, istenilen istikamete doğru iteklenebilir, tokatlanabilir.
3. Oyuncu topla birlikte koşamaz. Eleman topu, mutlaka yakaladığı noktadan savurmalıdır. Topu tutma anında tatminkar bir süratte koşan oyuncuya, sabit kalma konusunda azıcık iltimas geçilebilir.
4. Top, avuç içinde veya ellerin arasında tutulmalıdır. Topu kavramak için kollar veya gövde kullanılamaz.
5. Rakibi tutmak, itmek veya çelme takmak, omuz atmak, kasıtlı çarpmak kesinlikle yasaktır. Bu kuralın ihlali durumunda, eylemi yapan hoyrat oyuncuya faul verilir. Sporcu aynı maçta ikinci kez faul yaparsa, yeni sayı atılana kadar oyundan diskalifiye edilir. Eğer suç kasıtlı işlenmişse, eleman kırmızı kart muamelesi görerek, oyundan atılır ve oyuncu değişikliğine izin verilmez.
6. Topa yumruk çakıldığı anda oyuncu faul yapmış sayılır ve cezasını çeker.
7. Aynı takım arka arkaya üç kez faul yaparsa fena olur ve rakip tarafın hanesine bir sayı yazılır.
8. Sayı yapabilmek için topun kaktırılarak veya fırlatılarak sepetin içine atılması ve orada kalması gereklidir. Savunma yapan oyuncuların sepete temas etmeleri veya kımıldatmaları yasaktır. Eğer top sepetin kenarında, köşesinde seğirtirken savunma elemanı küfeyi sarsarsa, karşı taraf sayı kazanır.
9. Top oyun alanı dışına kaçtığında, ona dokunan ilk oyuncu tarafından tekrar oyuna sokulur. Tartışmalı pozisyonlarda ise hakem devreye girerek, topu sahaya şahsen gönderir. Top, oyuna beş saniye içinde sokulmalıdır. Bu süre aşıldığı takdirde, top rakip takıma geçer. Topu oyuna gecikmeli sokmayı adet edinmiş muzır oyuncular, hakem tarafından faul verilerek cezalandırılır.
10. Başhakemin görevi, oyuncuların hareketlerini yargılayarak faulleri tutmak ve ardı sıra üç faul yapan takımı yardımcı hakeme gammazlamaktır. Ayrıca beşinci madde uyarınca sporcuları diskalifiye etme yetkisine de sahiptir.
11. Yardımcı hakem ise topu izler, oyun sahası içinde topla ilgili eylemler üzerine ahkam keser ve zamanı tutar. Takımların attıkları sayıların geçerliliğine karar vererek bunları çetelesine kaydeder.
12. On beşer dakikalık iki periyottan oluşan mücadelede, beş dakikalık devre arası verilir.
13. İkici periyot sonunda sayıca üstün bulunan taraf, maçın galibi olarak ilan edilir.
İlk karşılaşmanın yapıldığı tarihi günde oyuncuların üzerlerinde gri pantolonlar, kısa kollu mintanlar ve ayaklarında birer çift spor pabucu varmış. Her takım dokuz oyuncudan mütevellitmiş ve bir kaleci, iki defans, üç orta saha oyuncusu ile üç hücum elemanı düzeninde sahaya yayılıyorlarmış.
Sepetlerin tabanları delik olmadığı için her sayının ardından top toplayıcılar pota yanında konuşlanmış merdivene tırmanıp, meşin yuvarlağı hakemlere teslim ediyorlarmış

 

Share this: